Başbuğ Ne Demek?
Başbuğ Nedir?
Çeşitli sözlüklere göre eski Türkçede baş, başkan, komutan anlamlarına gelen Başbuğ kelimesi Osmanlı döneminde savaş zamanı farklı birliklerden toplanıp oluşturulan birliği veya savaş sırasında orduya yardımcı olarak toplanan silahlı halk gücünün komutanını ifade emek için kullanılmıştır.
Bazı ülkelerdeki devlete yardımcı güvenlik gücünün komutanı için veya savaş sırasında orduyu desteklemek için sivil halktan toplanan yarı askerî kuvvetin lideri için başbuğ sözcüğü kullanılır.
Bâzı rejim veya ülkelerde veya kriz dönemlerinde devletin resmî güvenlik kuvvetlerine destek olarak faâliyette bulunan sivillerden seçilmiş yardımcı güvenlik kuvvetinin önderine de başbuğ denir.
Kelime yapısı:
- Birleşik isim (baş ve Eski Türkçe “reis, komutan” anlamındaki buğ kelimesinin birleşimi)
Örnek kullanımlar:
- “Kaptan olan İkinci Dâvud Paşa’yı başbuğ eylediler.” (Kâtip Çelebi)
- “Hân’ım Bayındır Han; başbuğum Kazan” (Ziyâ Gökalp)
- “Üç başbuğ, kağanı selâmladılar.” (Hüseyin Nihâl Atsız)
Kaynaklar
- sozluk.gov.tr
- lugatim.com/s/milis
- lugatim.com/s/başbuğ
- Ziya Gökalp, Altın Işık
- H. N. Atsız, Bozkurtların Ölümü
Eskiden, “Başbuğ” dediklerinde, büyük bir grup insanı yöneten önemli bir lideri kastediyorlarmış. Bu kelime, özellikle savaş zamanlarında, bir sürü cesur insanın bir araya gelip bir takım oluşturduğunda, bu takımın en başındaki kişi için kullanılırmış. Bazen, savaşlarda ordunun yanında savaşan, köylerden veya şehirlerden gelen cesur insanların grubunun başındaki kişiye de başbuğ denirmiş. Yani, eğer bir grup insan bir araya gelip, “Biz iyilik için savaşacağız!” derse, onların en önemli ve en cesur kişisine “Başbuğ” derlermiş. Bu kelime, çok özel ve güçlü bir lideri anlatmak için kullanılırmış.
Osman Batur, Ebulfez Elçibey, Rauf Denktaş, Alparslan Türkeş örnek son dönem Türk başbuğlarıdır.