Düşünmek, zihnin bilediği bir kılıçtır. Keskinleştirilmemiş bir beyin, sahibine yük; bilenmiş bir şuur ise kaderine hükmeden bir silahtır. Lakin bugünün insanı, ona verilen keskin düşünce nimetini kullanmaktan acizdir. Ona öğretilen, dopamin odaklı bir sürü bilinci; sistemin ona sunduğu, paketlenmiş duyarlılıklardır. Oysa gerçeğin peşinde olan, kalabalıkların sesine değil, kendi aklının fısıltılarına kulak vermelidir.
Bir meseleye derinlemesine vakıf olmak için ne gerekir?
İlk şart, düşünceye tahammül edebilmektir. Bugünün insanı, kısa sürede tükettiği bilginin rehavetine kapılmış, sabır göstermeyi unutmuştur. Gerçeği aramak, sabır gerektirir; çünkü basit cevaplar kitlelerin oyuncağıdır. Derinlik isteyen, meşakkate razı olmalıdır.
1 Hakikati Görmek İçin Düşüncenin İnşası
Gerçek, söylenenlerden ibaret değildir. O, çoğu zaman gürültünün ardında saklıdır. Kalabalıkların bağırarak savunduğu “doğrular”, sahici olmaktan çok, güvenli inlerini koruma refleksidir. Eleştirmeyen, sorgulamayan insan, zihinsel esareti kabul etmiş demektir.
Öyleyse, hakikate ulaşmak için şu beş maddeyi kılavuz bilmek gerekir:
-
Bilgiyi Süzmek: Her duyduğun şeye inanma. Kaynağını bilmediğin her bilgi, zihninde bir virüs gibi çoğalır. Elekten geçmeyen bilgi, kirli suya benzer; içtikçe seni zehirler.
-
Akıl ve Sezginin Dengesini Kurmak: Mantık, düzeni kavramak için gereklidir, ama saf akıl tek başına yetmez. İnsan, sezgiyi de göz ardı etmemelidir. Şuur, yalnızca bilgiyle değil, hikmetle de yoğrulur.
-
Korkusuz Olmak: Doğruyu arayan adam, yanlış bildiklerini terk etmeye cesaret edebilmelidir. Kendi doğrularını yıkmayan, gerçeğe ulaşamaz. Eğer eski düşüncelerin seni hapsetmişse, demir parmaklıkları kendin inşa etmişsin demektir.
-
Kalabalığa Uymamak: Çoğunlukla beraber yanılmak, yalnız ama haklı olmaktan daha kolaydır. İnsan sürüsü, rahatlığı sever; hakikat ise genellikle rahatsız edicidir. Eğer gerçeği arıyorsan, popüler yalanları terk etmeye hazır olmalısın.
-
Düşünceyi İnşa Etmek: Sağlam bir fikrin, sağlam temelleri olmalıdır. Tarih, felsefe, sosyoloji ve psikoloji bilmeyen adam, kendi fikrini ürettiğini zannetse de başkalarının düşünce kırıntılarıyla yetinir. Bu yüzden, bilgi ve analiz yeteneği inşa edilmelidir.
2 İstenilen derinlikte mantıklı cevaplar üretmek için…
Bugün insanın karşısında iki büyük düşman vardır: Sahte bilgelik ve konformizm. İnsana, her şeyin cevabının birkaç cümlede verildiği benimsetilmiş; düşünmenin yükü insanın omuzlarından alınmıştır. Bilgilenme güya hızlanmış, lakin hikmet unutulmuştur. Bugün hakikate ulaşmak, okyanusun ortasında bir inciyi aramak gibidir; ama unutma, inciyi bulan adam, sıradan bir dalgıç değildir.
İnsanın kendini bulması, hakikati aramasıyla başlar. Hakikatin yolu zorludur, ama bu beş madde kılavuzluğunda yürümeye cesaret eden için ödülü büyüktür: O ödül gerçekten istenilen derinlikte mantıklı cevaplar üretmektir.
