Ormansızlaşma Nedir? Nasıl Önlenir?

Ormansızlaşma, orman dışında bir şeye alan açmak için ağaçların kalıcı olarak ortadan kaldırılmasıdır. Bu, araziyi tarım veya otlatma için temizlemeyi veya kereste yakıt, inşaat veya imalat için kullanmayı içerebilir. 

Dünya Yaban Hayatı Fonu’na göre ormanlar, Dünya’nın kara yüzeyinin %30’undan fazlasını kaplıyor. Bu ormanlık alanlar bir milyardan fazla insan için yiyecek, ilaç ve yakıt sağlayabilir. Dünya çapında, ormanlar orman sektöründe 13,4 milyon kişiye istihdam sağlamaktadır ve 41 milyon insan da ormanlarla ilgili işlere sahiptir. 

Ormanlar bir kaynaktır, ancak aynı zamanda tarım ve otlatma gibi amaçlara dönüştürülebilen büyük ve gelişmemiş araziler olarak da tanımlanabilir. National Geographic’e göre, Kuzey Amerika’da kıtanın doğu kısmındaki ormanların yaklaşık yarısı, 1600’ler ve 1800’lerin sonu arasında kereste ve çiftçilik için yok edildi, buradaki ağaçlar kesildi.

Bugün, ormansızlaşmaların çoğu tropik bölgelerde gerçekleşiyor. Yoğun ormanlarda yeni yollar inşa edildiğinden, geçmişte erişilemeyen alanlara artık ulaşılabilir. Maryland Üniversitesi’nden bilim adamları tarafından hazırlanan 2017 raporu, tropiklerin 2017’de Bangladeş büyüklüğünde bir alanda yaklaşık 158.000 kilometre kare orman kaybettiğini gösterdi.

Ormanların Yok Olma Nedenleri

Dünya Bankası, 20. yüzyılın başından bu yana yaklaşık 10 milyon mil kare ormanın kaybolduğunu tahmin ediyor. Son 25 yılda, ormanlar Güney Afrika’nın büyüklüğünden daha büyük bir alan olan küçüldü. The Guardian, 2018’de her saniye, bir futbol sahası büyüklüğüne eşdeğer bir orman yığınının kaybolduğunu bildirdi.

Çoğu zaman, ormansızlaşma, ormanlık alan kesildiğinde ve tarım veya otlatma için yol açmak için temizlendiğinde ortaya çıkar. Söz konusu Bilim Adamları Birliği (UCS) tropikal ormanların yok edilmesinden sadece dört ürünün sorumlu olduğunu bildiriyor: Sığır eti, soya, hurma yağı ve odun ürünleri. UCS, İsviçre büyüklüğünde bir alanın ormansızlaşmayla her yıl yok olduğunu tahmin ediyor. 

Tropikal ormanlardaki doğal yangınlar nadir fakat etkili olma eğilimindedir. İnsan kaynaklı yangınlar genellikle tarımsal kullanım için araziyi temizlemek için kullanılır. İlk olarak, değerli kereste hasat edilir, daha sonra kalan bitki örtüsü yakılır. 

Ormansızlaşmanın Etkileri

Tropik bölgelerden yüksek enlemlere kadar ormanlar bulunabilir. Uluslararası bir finans kurumu olan Dünya Bankası’na göre, çok çeşitli ağaçlar, bitkiler, hayvanlar ve mikroplar içeren karasal biyoçeşitliliğin %80’ine ev sahipliği yapıyorlar. 

Ormanlar, çeşitli canlıların toplanması için bir evden daha fazlasını sağlar; aynı zamanda dünyadaki birçok kişi için önemli bir kaynaktır. Uganda gibi ülkelerde insanlar odun, kereste ve odun kömürü için ağaçlar kullanılıyor. Reuters, son 25 yılda Uganda’nın orman örtüsünün %63’ünü kaybettiğini bildirdi. 

2018 FAO raporuna göre, Dünya’nın tatlı sularının dörtte üçü ormanlık havzalardan geliyor ve ağaçların kaybı su kalitesini etkileyebilir. BM’nin 2018 Dünya Ormanları Raporu, küresel nüfusun yarısından fazlasının içme suyu için ormanlık havzalara ve tarım ve sanayi için kullanılan suya dayandığını buldu.

Tropikal bölgelerdeki ormansızlaşma, gölgelik üzerinde su buharının üretilme şeklini de etkileyerek yağışların azalmasına neden olabilir. Ecohydrology dergisinde yayınlanan 2019 araştırması, Amazon yağmur ormanlarının tarım arazisine dönüştürülen bölümlerinin daha yüksek toprak ve hava sıcaklıklarına sahip olduğunu ve kuraklık koşullarını daha da kötüleştirdiğini gösterdi. Buna karşılık, ormanlık arazinin havaya daha fazla su buharı ekleyerek, yaklaşık üç kat daha yüksek buharlaşma terimleri vardı. 

Ağaçlar ayrıca insan faaliyetleri tarafından üretilen sera gazı emisyonlarını azaltarak karbondioksiti emer. İklim değişikliği devam ettikçe, ağaçlar karbon tutulumunda veya fazla karbondioksitin yakalanmasında ve depolanmasında önemli bir rol oynamaktadır. Bir küresel araştırma enstitüsü olan Dünya Kaynakları Enstitüsü’ne göre, yalnızca tropik ağaçların iklim değişikliğini dengelemek için gereken iklim azaltımının yaklaşık %23’ünü sağladığı tahmin edilmektedir .

Ormansızlaşma sadece karbondioksiti havadan uzaklaştırmak için önemli olan bitki örtüsünü ortadan kaldırmakla kalmaz, aynı zamanda ormanları temizleme (yok etme) eylemi de sera gazı emisyonları üretir. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü, ormansızlaşmanın, iklim değişikliğinin ikinci önde gelen nedeni olduğunu söylüyor. (Birincisi fosil yakıtların yakılmasıdır.) Aslında, ormansızlaşma sera gazı emisyonlarının yaklaşık %20’sini oluşturmaktadır. 

Ormansızlaşmaya Karşı Çözümler

Ormansızlaşmaya çözüm geliştirmek ağaç yok etmeyi azaltmaya yardımcı olabilir. Örneğin, tarım için kullanılan arazi miktarını artırma arzusu, bir alanın ormansızlaştırılmaya sebep sunar. Ancak insanlar sürdürülebilir tarım uygulamalarını benimsemiş veya yeni tarım teknolojileri ve mahsullerini kullanırlarsa, daha fazla toprak ihtiyacı azalabilir.

Temizlenmiş alanlardaki ağaçları yeniden dikilerek veya orman ekosisteminin zamanla yenilenmesine izin vererek ormanlar restore edilebilir. Restorasyonun amacı, ormanın temizlenmeden önceki orjinal durumuna döndürmektir. Temizlenen alan ne kadar erken yeniden ormanlandırılırsa, ekosistem o kadar hızlı onarmaya başlayabilir. Daha sonra, yaban hayatı geri dönecek, su sistemleri yeniden kurulacak, karbon ayrıştırılacak ve topraklar yenilenecektir. 

Herkes ormansızlaşmayı engellemek için üzerlerine düşeni yapabilir. Sertifikalı ahşap ürünler satın alabilir, mümkün olduğunca kağıtsız gidebilir, palmiye yağı kullanan ürün tüketimimizi sınırlayabilir ve mümkün olduğunda bir ağaç dikebiliriz.

Yazı kaynağı: https://www.livescience.com/27692-deforestation.html