Rasyonel Seçim Teorisi Nedir?

18 Mayıs 2021Gözden geçirildi: 5 Şubat 2022

Rasyonel seçim teorisi, insanların kendi çıkarlarına göre rasyonel seçimler yaptığını varsayan bir kavramdır. Her bireyin maliyeti ve faydaları tarttığı ve daima mantıklı bir seçim yaptığı söylenir.

Rasyonel seçim teorisi, her bireyin bir kararın diğerine göre maliyetine bakmasını ve aynı zamanda faydayı analiz etmesini şart koşar. İddiaya göre, insanlar rasyoneldir ve bu nedenle daima onlara en fazla faydayı sağlayan seçeneği seçerler.

Bu, fayda maksimizasyonuna götürür. İnsanların rasyonel olduğu varsayıldığından, kaynaklarını, faydalarını en üst düzeye çıkaracak şekilde kullanacaklardır. Örneğin, süpermarkette hangi ürünü satın alacağına dair bir seçimle karşı karşıya kaldığında, tüketici her zaman kendilerine en yüksek düzeyde fayda sağlayacak seçeneği seçecektir. Kişisel tercihlerine bağlı olarak her zaman değer verdiği ürünü satın alacaktır.

Gerçekte, rasyonel seçim teorisi her zaman iyi işlemez. Varsayımları daima geçerli değildir. Örneğin, birçok müşteri sürekli bir otomatik ödeme ile yaşamını sürdürür. Bir dergi aboneliği veya bir TV ağı kanalına bir aboneliği olabilir. Öyle ki her ay hesabından para çekilir. Artık hizmeti kullanmamalarına rağmen üyeliklerini iptal etmezler.

Rasyonel seçim teorisi, eğer tüketici hizmeti istemezse, onu satın almayacağını yani aboneliğini iptal edeceğini ileri sürer. Yine de binlerce müşteri bu tür abonelik ücretlerini ödemeye devam ediyor çünkü onları iptal etmek için yeterince motive değiller, üşeniyorlar vs.

Bazı yönlerden bu rasyonel davranış olarak görülebilir. İptal işleminden kaçınmak için küçük maliyetin buna değdiği kabul edilir. Oysa çoğu firma, üyeliklerini iptal edebilecekleri çok basit yollar sunar. Bu, rasyonel seçim teorisinin varsayımına aykırıdır. Aboneliği iptal etmek için birkaç dakika harcamak, her yıl yüzlerce lira tasarruf sağlayabilir. İstenmeyen bir hizmet için böyle bir harcamayı sürdürmek tamamen mantıksızdır.