Hibrit Savaş Nedir?

Hibrit savaş, doğrudan veya örtülü olarak birden fazla savaş aracının belli bir amaç için karmaşık bir şekilde kullanıldığı yeni bir savaş türüdür. Hibrit savaşın açık veya gizli uygulama yöntemleri çok çeşitlidir. Temel olarak 21. yüzyılda ortaya çıkan yeni tekniklerin ve iletişim yöntemlerinin kullanılmasıyla gerçekleşir. Bu yönüyle hibrit savaş, çağdaş bir savaş türüdür.

“Hibrit Savaş” kavramının bugüne kadar yapılmış olan çok sayıda tanımı vardır ve bu tanımların merkezini, “konvansiyonel ve gerilla savaşı karışımı savaş” oluşturur. Yapılan tanımlar, bu ana çerçeveye senkronize edilen çeşitli mücadele boyutlarını içeren tanımlardır.

Hibrit Savaş Teorisi

Prusyalı general ve askeri teorisyen Carl von Clausewitz’e göre “Her çağın kendine özgü bir savaşı, kendi sınırlayıcı koşulları ve kendine özgü ön kabulleri vardır.” Rus General Gerasimov ise “21. yüzyılda savaş ve barış devletleri arasındaki çizgileri bulanıklaştırma eğiliminde olduğumuzu” ifade etmektedir; “Savaşlar, artık ilan edilmeden başlamaktadır ve belirsiz şablonlara göre devam etmektedir.”

Hibrit savaş teorisine göre, eski tip geleneksel/gerçek savaşlar, günümüzde büyük ve telafi edilemez kayıplara neden olacaktır. Çünkü silahların tahrip gücü son derece artmıştır. Başka bir ülkeye ordu gönderip, toprak veya kaynakları ele geçirmek adına yapılan doğrudan savaşlar yerine, dolaylı yollardan “çeşitli araçların ve vekillerin kullanımıyla” gerçekleştirilen mücadeleler tercih edilmektedir.

Bu nedenle de hibrit savaş, günümüzde askerler ve siviller arasında net bir ayrım yapılmasını önlemektedir. Benzer şekilde savaş ve barış kavramları da belirsizleşmiştir.

Tarihî Perspektif

Birinci ve İkinci Dünya Savaşları sırasında, on milyonlarca insanın ölmesi ve yüz milyonlarca yaralının olması büyük savaşları bir nebze olsun ertelemiştir. İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana tanık olduğumuz her çatışma bir şekilde sınırlı kalmıştır. Kore veya Vietnam gibi vekalet savaşları buna örnek gösterilebilir. Dünyanın çeşitli bölgelerinde bazı gerilla savaşları veya ayrılık hareketleri de örnekler arasında zikredilebilir. Kavramı ilk tanımlayan uzmanlara göre hibrit savaş; bu minvalde sadece terörizm, gerilla isyanları ve siyasi propagandalarla tanımlanmış olmakla beraber zaman içerisinde kapsamlı tanımlar geliştirilmiştir.

ABD ve Rusya’nın Hibrit Savaş Tanımları

• Günümüzde ABD savaş literatüründe hibrit savaş “sinerjik etkiler elde etmek için tüm toplumsal fonksiyonlar yelpazesinde spesifik güvenlik açıklarına uyarlanmış çoklu güç enstrümanlarının senkronize kullanımı” şeklinde ifade edilmektedir.
• Rus siyaset bilimci Andrew Korybko ise hibrit savaşı “jeostratejik transit bölgelerindeki tarihsel, etnik, dini, sosyo-ekonomik ve coğrafi farklılıklardan istifade eden dışsal kimlik çatışmaları” şeklinde tanımlamaktadır.

ABD ve Rusya tanımları arasında, kendi jeopolitik realitesinden kaynaklanan bazı farklılıklar görünse de, hibrit savaş kapsamında geleneksel askeri birlikler, taktikler ve stratejilere ek olarak; gerilla tarzı unsurlar, paramiliter yapılar vb. düzensiz askeri kuvvetlerin istihdamı ile düzensiz savaş, sahte haberler, etnik ve dini nüfuz, diplomasi ve dışarıdan seçim müdahalesi gibi diğer etkileyici yöntemlerle harmanlanan stratejiler öngörülmektedir.

Hibrit Savaş Unsurları

Hibrit savaş; etnik, dini veya ulusal açıkları kullanan psikolojik saldırıları, düşman hatlarının arkasında faaliyet gösteren provokatörleri, yaptırımlar yoluyla ekonomik saldırıları, boykotları ve cezalandırıcı tarifeleri, düşman ekonomisini zayıflatma yöntemlerini, seçimlere yönelik siber saldırıları, çeşitli referandumları vb. içermektedir.

Bu doğrultuda bir sonraki aşamada hibrit savaşın kapsamı, “iki ordu arasında -doğrudan- gerçekleşmemiş olan bütün savaşları” ifade etmektedir.

Hibrit Savaş Sanatı

Hibrit savaştaki güç, bir aktörün aynı anda birden fazla güç enstrümanını eş zamanlı olarak senkronize etme yaratıcılığı, öngörülemezliği, asimetrik bir karaktere sahip olması ve savaşın bilişsel unsurlarını doğru bir şekilde kullanma yeteneğinde yatmaktadır. Hem devlet, hem de devlet dışı aktörler tarafından yürütülen hibrit savaşlar; tipik olarak “açık tespit ve doğrudan yanıt gösterme eşiklerinin altında” kalacak şekilde uyarlanmaktadır; bu uyarlama, temel olarak dijital teknolojinin hızına, hacmine ve her yerde bulunurluğuna dayanmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar:

• Ikram Sehgal, What is hybrid warfare?, www.globalvillagespace.com/what-is-hybrid-warfare-ikram-sehgal
• Hybrid war – Does it even exist? – www.nato.int/docu/review/2015/also-in-2015/hybrid-modern-future-warfare-russia-ukraine/en/index.htm
• Greg Grant, “Hybrid Wars”, Government Executive, National Journal Group, 01.05.2008.
• Jeopolitik Nedir?, www.akademikkaynak.com/jeopolitik-nedir.html
• Greg Grant, Hybrid Wars, www.govexec.com/magazine/features/2008/05/hybrid-wars/26799/