Esneklik Nedir? İktisatta Arz-Talep Esnekliği Nedir? Nasıl Hesaplanır?

İktisatta Arz-Talep Esnekliği Nedir?

Esneklik, bağımsız değişkende meydana gelen yüzde değişmenin bağımlı değişken üzerinde yarattığı yüzde değişmedir. Bir diğer ifadeyle iki farklı iktisadi değişken arasındaki duyarlılıktır. Esneklik türlerini dört farklı gruba ayırabiliriz. Bunlar talebin fiyat esnekliği, talebin gelir esnekliği, talebin çapraz esnekliği ve arzın fiyat esnekliğidir.

Talebin Fiyat Esnekliği [E_P]

• Fiyatta yaşanan yüzde değişimin talep edilen miktarda yarattığı yüzde değişimi ifade eder.
• E(p)= |(Talep Edilen Miktarda % Değişme) / (Fiyattaki % Değişme)| şeklinde hesaplanır.
• Örneğin fiyatta %1 birimlik bir azalma olduğunda talep edilen miktarda %5 birimlik bir azalma ortaya çıktıysa talebin fiyat esnekliği 5’tir.
• Talebin fiyat esnekliği mutlak değeri alınarak yorumlanır. Bundan dolayı da her zaman pozitiftir.

Talebin fiyat esnekliği;

• E_P> 1 ise “Esnek Talep”
• E_P< 1 ise “İnelastik Talep”
• E_P= 1 ise “Birim Esnek Talep”
• E_P=0 ise “Sıfır Esnek Talep”
• E_P= ∞ “Sonsuz Esnek Talep- Tam Esnek Talep”

Talebin Gelir Esnekliği [E_Y]

• Talebin gelir esnekliği, herhangi bir malın talep edilen miktarının gelir üzerindeki değişmelere duyarlılığıdır.
• E(y)=|(Talep Edilen Miktardaki % Değişme) / (Gelirdeki % Değişme)| şeklinde hesaplanır.
• Örneğin gelirde %10 birimlik bir artış yaşandığında talep edilen miktar da %30 artıyorsa talebin gelir esnekliği 3’tür.
• Düşük mallarda gelir arttıkça talep azalır. Bu yüzden talebin gelir esnekliği negatiftir.
• Normal mallarda gelir arttıkça talep de artar.
• Zorunlu mallar için talebin gelir esnekliği 0 ile 1 arasında değer alır. Lüks mallarda ise talebin gelir esnekliği 1’den büyük olmaktadır.

Talebin Çapraz Esnekliği [E_xz]

• Talebin Çapraz esnekliği, bir malın talep edilen miktarındaki yüzde değişmenin diğer malın fiyatında yarattığı yüzde değişmedir.
• E_xz = (x Malının Talep Edilen Miktarında % Değişme) / (Z Malının Fiyatındaki % Değişme)
• E_xz < 0 olduğundan iki mal ikame mallardır.
• E_xz > 0 olduğunda ise iki mal tamamlayıcı maldır.
• E_{xz =} 0 olduğunda ise ilişkisiz mallardır. 

Arzın Fiyat Esnekliği [E_s]

• Arzın fiyat esnekliği, bir malın arz miktarının, malın fiyatındaki değişmeye olan duyarlılığıdır.
• E_s = |(Arz Edilen Miktarda % Değişme) / (Fiyattaki Yüzde Değişme)|
• Arzın Fiyat Esnekliği;

1. E_s >1 ise “Esnek Arz”
2. E_s <1 ise “İnelastik Arz”
3. E_s = 1 ise “Birin Esnek Arz”
4. E_s = 0 ise “Sıfır Esnek Arz
5. E_s = ∞ ise “Sonsuz Esnek Arz