Latin Amerika Nedir? Latin Amerika Neresi?

Latin Amerika adı, İspanyolca, İtalyanca, Portekizce gibi Latin dillerinin ağırlıklı olarak konuşulduğu Amerika’daki bir grup ülkeye ve bağımlılığa atıfta bulunmak için kullanılır. 20 egemen devletten ve birkaç bölgeden oluşan Latin Amerika, Dünya’nın toplam yüz ölçümünün %13’ünü oluşturur. Latin Amerika, Amerika Birleşik Devletleri’nin güneyindeki Meksika, Brezilya, Arjantin, Venezuela ve Kosta Rika dahil çok sayıda Portekizce ve İspanyolca konuşulan ülkelerden meydana gelir. Terimdeki “Latin” ve “Amerika” tabirleri sömürgeciliğin dikkat çekici örneklerinden birisidir.

Latin Amerika Tanımı

Latin Amerika, tanımlanması zor bir bölgedir. Sıklıkla, Latin Amerika terimi, yanlışlıkla Güney Amerika kıtasındaki ülkeleri toplu olarak ifade etmek için kullanılır. Bu tanımlamayla ilgili sorun, önemli Latin Amerika ülkelerinden olan Meksika’yı dışlamasıdır. Coğrafi olarak Kuzey Amerika’da olmasına rağmen; Meksika’nın, Brezilya ve Kolombiya gibi diğer Güney Amerika ülkeleri ile kültürel ve dilsel yakınlığı Latin Amerika ülkeleri ailesine eklenmesini sağlar. 

Latin Amerika teriminin, 1800’lerin ortalarında Fransız imparator 3. Napolyon tarafından ortaya atıldığına inanılmaktadır. Genel olarak, Latin Amerika’daki ülkelerin, en büyük ekonomileri olan Brezilya, Meksika ve Arjantin’le birlikte “gelişmekte olan” veya “yeni ortaya çıkmakta olan” ülkeler olduğu ifade edilir. Latin Amerika’nın nüfusu, sömürgeci tarihi nedeniyle Avrupalılar, yerli halklar ve Afrikalılar arasında gerçekleştirilen evlilikler yoluyla yüksek oranda karışık ırk yapısına sahiptir. 

Latin Amerika Ülkeleri

Latin Amerika; Peru, Venezuela, Şili, Guatemala, Ekvador, Küba, Bolivya, Haiti, Dominik Cumhuriyeti, Honduras, Paraguay, El Salvador, Nikaragua, Kosta Rika, Panama, Porto Riko, Uruguay, Guadeloupe, Martinik, Fransız Guyanası, Saint Martin ve Saint Barthelemy gibi diğer ülkeleri ve bölgeleri kapsar.

Kuzey Amerika

Kuzey Amerika’daki Latin ülkeleri:

• • Meksika: Latin Amerika’nın bir parçası olan tek Kuzey Amerika ülkesi olmasına rağmen, Meksika, bölgenin en büyük ve en önemli ülkelerinden birisidir. Aynı zamanda Amerika’ya en fazla göç veren ülkelerden birisidir.

Orta Amerika

Orta Amerika, altı tanesi İspanyolca konuşan yedi ülkeden oluşur.

Orta Amerika’daki Latin ülkeleri:

• • Kosta Rika: Nikaragua ve Panama arasında yer almaktadır. Orta Amerika’daki en istikrarlı ülkelerden biridir, çünkü ekoturizm endüstrisi için zengin topografyasından faydalanabilmiştir.
  • Guatemala: Orta Amerika’nın bugüne kadarki en kalabalık ülkesi ve aynı zamanda en dilsel olarak farklı olanı, Maya kültürünün zenginliği ile bilinen Guatemala nüfusunun yaklaşık %40’ı anadili olarak yerli bir dil konuşuyor.
  • El Salvador: Orta Amerika’daki en küçük ama en yoğun nüfuslu ülkedir. Guatemala ve Honduras ile birlikte; ülke, 1980’lerin iç savaşlarının bir sonucu olan şiddet oranı yüksekliği ve adi suçlarıyla bilinen kötü huylu “Kuzey Üçgeni” içerisinde yer alan bir ülkedir.
  • Honduras: Guatemala, Nikaragua ve El Salvador ile sınır komşusudur. Latin Amerika’nın en fakir (insanların %66’sı yoksulluk içinde yaşıyor) ve en şiddetli ülkelerden biri olarak biliniyor.
  • Nikaragua: Orta Amerika’nın yüzey alanı bakımından en büyük ülkesi Nikaragua’dır. Aynı zamanda Orta Amerika’nın ve bölgenin en fakir ülkesidir.
  • Panama: Orta Amerika’nın en güneydeki ülkesi olan Panama’nın, özellikle Panama Kanalı’nın tarihi önemi nedeniyle ABD’yle yakın bir ilişkisi vardır.

Güney Amerika

Güney Amerika, 10’u İspanyolca ya da Portekizce konuşan 12 bağımsız ülkeye ev sahipliği yapıyor.

Güney Amerika’daki Latin ülkeleri:

• • Arjantin: Güney Amerika’nın Brezilya ve Kolombiya’dan sonra en kalabalık ikinci ve en kalabalık üçüncü ülkesidir. Aynı zamanda Latin Amerika’nın en büyük ikinci ekonomisidir.
  • Bolivya: Dağlık coğrafyasıyla bilinen Güney Amerika’nın yayla ülkelerinden biridir. Nispeten büyük bir yerli nüfusa, özellikle Aymara ve Quechua dilini konuşan bir nüfusa sahiptir.
  • Brezilya: Güney Amerika’nın hem nüfus hem de fiziksel büyüklük bakımından en büyük ülkesi olan Brezilya, aynı zamanda dünyanın en baskın ekonomilerinden biridir. Güney Amerika toprak kütlesinin neredeyse yarısını kapsıyor ve Amazon Yağmur Ormanlarına ev sahipliği yapıyor.
  • Kolombiya: Güney Amerika’nın en büyük ikinci ülkesidir ve tüm Latin Amerika’da üçüncü büyük ülkedir. Ülke, doğal kaynaklar, özellikle petrol, nikel, demir cevheri, doğal gaz, kömür ve altın bakımından zengindir.
  • Ekvador: Güney Amerika’da orta büyüklükte bir ülke olmasına rağmen; Ekvador, kıtanın en yoğun nüfuslu ülkesidir. Dünya’nın ekvator çizgisi üzerinde bulunur.
  • Paraguay: Küçük Paraguay ülkesi nispeten homojen bir nüfusa sahiptir: çoğu insan karışık Avrupa ve Guaraní (yerli) kökenlidir.
  • Peru: Antik tarihi ve İnka İmparatorluğu ile tanınan Peru, Güney Amerika’daki en kalabalık dördüncü ve Latin Amerika’daki beşinci ülkedir. Dağlık topografyası ve nispeten büyük yerli nüfusu ile tanınır.
  • Şili: Latin Amerika’nın geri kalanına oranla refahı ile tanınan Şili, aynı zamanda ırksal olarak karışık insan sayısının daha az olduğu bir bölgedir ve bölgedeki ülkelere göre beyaz tenli insan sayısı daha yüksektir.
  • Uruguay: Güney Amerika’nın en küçük üçüncü ülkesidir ve Arjantin’e komşu olduğu gibi, büyük ölçüde (%88) Avrupa kökenli bir nüfusa sahiptir.
  • Venezuela: Güney Amerika’nın kuzey sınırında uzun bir sahil şeridine sahip olan Venezuela , Karayipli komşularıyla kültürel olarak ortak yönlere sahiptir. Güney Amerikalı meşhur Simon Bolivar’ın doğduğu yerdir.

Karayipler

Karayipler, Avrupa kolonizasyon tarihinin en çeşitli tarihine sahip alt bölgesidir: İspanyolca, Fransızca, İngilizce, Hollandaca ve Kreyol dili konuşulur. İspanyolca konuşan ülkeler şunlardır:

• • Küba: Bağımsızlığını kazanan son İspanyol kolonisi olan Küba, Karayipler’deki en büyük ve en kalabalık ülkedir.
  • Dominik Cumhuriyeti: Kültürel ve dilsel olarak, Dominik Cumhuriyeti’nin Küba ve Porto Riko ile ortak tarafları vardır.
  • Porto Riko: Küçük Porto Riko adası , ABD halkıdır, ancak geçen yüzyıl boyunca bu statüde devam edip etmemek ya da devlet olup olmadığına dair bağımsız bir tartışma sürmektedir. 1917’den beri Porto Riko’lara otomatik olarak ABD vatandaşlığı verildi, ancak cumhurbaşkanlığı seçimlerinde oy kullanma hakları olmadı. 

Latin Amerika Jeopolitiği

Bölgenin, her ikisi de bölgesel ticareti geliştiren Pasifik İttifakı (gümrük birliği) ve Mercosur olmak üzere iki büyük ticaret kuruluşu vardır. Latin Amerika’daki ülkeler arasındaki ilişkiler genel olarak dostanedir. Bazı kaynaklara göre bölgedeki son silahlı çatışma 1995 yılında Ekvador ve Peru arasında yaşanmıştır. Öte yandan ülkeler, İspanya veya Portekiz tarafından sömürgeleştirildikleri için önemli benzerlikler paylaşmaktadır.

Latin Amerika’daki bağımsızlık hareketleri 1800’lerin başında başlamıştır. Bu hareketlerin öncülüğünde Aydınlanma felsefesi ile tanışmış olanlar ve İspanya’nın birçok kısıtlamasına karşı çıkan insanlar yer almıştır. Kuzey Amerika ve Fransa’daki devrimler, isyanlara daha da umut ve ilham vermiştir. 1808-1814 yılları arasında Napolyon Bonapart, İspanya ve Portekiz’i işgal ettikten sonra İspanya Kralı’nı ele geçirmiş ve İspanyol İmparatorluğu sonuç olarak çökmüştür. Bu, Latin Amerika’daki konumunun zayıflaması ile neticelenmiştir. Devamında bağımsızlık hareketleri dalgası 1816’da Simon Bolivar liderliğinde başlamıştır.

Latin Amerika Ülkeleri Başkentleri, 2019 Nüfusları ve Alanları

	Ülke Adı	Alan (km²)	Devlet Nüfusu	Devletin Başkenti
1	Brezilya	8 515 767	205 573 000	Brasília
2	Meksika	1 972 550	122 435 500	Mexico City
3	Kolombiya	1 141 748	48 229 000	Bogotá
4	Arjantin	2 780 400	43 417 000	Buenos Aires
5	Peru	1 285 216	31 377 000	Lima
6	Venezuela	916 445	31 108 000	Caracas
7	Şili	756 096	17 948 000	Santiago
8	Guatemala	108 889	16 343 000	Guatemala City
9	Ekvador	283 560	16 144 000	Quito
10	Küba	109 884	11 390 000	Havana
11	Bolivya	1 098 581	10 725 000	Sucre and La Paz
12	Haiti	27 750	10 711 000	Port-au-Prince
13	Dominik Cumh.	48 442	10 528 000	Santo Domingo
14	Honduras	112 492	8 075 000	Tegucigalpa
15	Paraguay	406 752	6 639 000	Asunción
16	El Salvador	21 040	6 127 000	San Salvador
17	Nikaragua	130 375	6 082 000	Managua
18	Kosta Rika	51 100	4 808 000	San José
19	Panama	75 517	3 929 000	Panama City
20	Porto Riko	9 104	3 683 000	San Juan
21	Uruguay	176 215	3 432 000	Montevideo
22	Guadeloupe	1 628	468 000	Basse-Terre
23	Martinik	1 128	396 000	Fort-de-France
24	Fransız Guyanası	83 534	269 000	Cayenne
25	Saint Martin	25	39 000	Marigot
26	Saint Barthelemy	53.2	9 000	Gustavia

Latin Amerika Coğrafyası 

Latin Amerika, dünyanın geniş ve çok farklı çeşitteki coğrafyalarını kapsar. Bölgenin ana doğal özellikleri arasında pampa otlakları, And Dağ Silsilesi, Amazon Yağmur Ormanları, Orta Amerika’nın ormanları ve volkanları ile Karayipler’in bazı tropik adaları sayılabilir.

Güney Amerika’nın üç ana tipik yaşam alanı vardır – And Dağları’nın yüksek dağ silsilesi, yemyeşil Amazon yağmur ormanları ve Güney Konisi’nin kuru otlakları. [i] And Dağları, Şili’nin kuzeyinden Bolivya, Peru, Ekvador ve Güney Kolombiya’ya kadar uzanmaktadır. And Dağları, deniz seviyesinden 6.000 metre yüksekliğe kadar ulaşan pek çok karla kaplı tepeye sahiptir ve aynı zamanda buzullara ve aktif volkanlara ev sahipliği yapmaktadır. [ii] Amazon nehri havzası, Güney Amerika’nın merkezini kapsamaktadır ve yaklaşık 2,5 milyon mil karelik bir alanı kaplayan, dünyanın en büyük ve en önemli yağmur ormanıdır. [iii] Güney Konisi’nin otlakları, ‘pampa’ olarak bilinir ve serin bir iklime sahiptir. Bu bölge güney Arjantin ve Şili’nin çoğuna hakim ve sığır yetiştiriciliği için idealdir. Örneğin Arjantin, dünyaya sığır eti ihraç etmektedir. Bu alanda çalışan, özellikle at sırtında yolculuk yapan sığır sürüleri, ‘gauchos’ olarak bilinir ve yarı göçebe yaşar.

• Orta Amerika ve Meksika, tipik olarak daha serin olan dağlık alanlar dışında sıcak bir iklime sahip olma eğilimindedir. Özellikle bölgenin doğusunda önemli yağmur ormanları vardır.
• Karayipler, tropik adalar grubudur. Birçoğu güzel kumsallara sahiptir ve her yıl çok sayıda turisti çekmektedir.
• Latin Amerika’ya özgü birçok vahşi hayvan türünden bazıları arasında kemirgen kapibaralar, tapirler, Kayman timsahları, Jaguarlar, Amerika papağanları, Tukanlar, Capuccin ve Howler maymunları gibi çeşitli maymun türleri bulunur.
• Amazon bölgesinde, Yunuslar Nehri, Manatee ve Armadillolar dahil olmak üzere, nesli tükenmekte olan birçok tür yaşamaktadır.

Kaynakça

• https://www.mapsofworld.com/answers/regions/what-is-latin-america/
• https://www.thoughtco.com/what-is-latin-america-4691831
• https://www.worldatlas.com/articles/which-countries-make-up-latin-america.html
• https://www.ibc.org/create-and-produce/regional-focus-latin-america/3660.article
• https://owlcation.com/social-sciences/What-is-Latin-America
• https://blogs.getty.edu/iris/an-overview-of-latino-and-latin-american-identity/