Sosyal Piyasa Ekonomisi Nedir?

Sosyal piyasa ekonomisi; adil rekabet, refah devleti politikaları ve serbest piyasa kapitalist ekonomik sistemini birleştiren bir sosyoekonomik modeldir. Koordineli bir piyasa ekonomisi olarak sınıflandırılır.

Sosyal piyasa ekonomileri:

• Serbest girişimciliği ve sosyal refahçı anlayışı, rekabetçi bir ekonomi temelinde birleştirmeyi amaçlar.
• Hem laissez-faire liberalizmine hem de sosyalist ekonomik sistemlere karşıdır.
• Adil rekabeti tesis etmek için özel teşebbüsü çeşitli düzenlemeler ve devlet müdahalesiyle birleştirir.

Sosyal piyasa ekonomisi, “ekonomik liberalizm” ile “sosyalist ekonomi” arasında üçüncü yol olacak şekilde tasarlanmıştır.

Kökeni

Sosyal piyasa ekonomisi ilk olarak Batı Almanya’da Şansölye Konrad Adenauer yönetimindeki Hristiyan Demokrat Birliği tarafından 1949’da uygulandı. Kökenleri iki savaş arası Freiburg ekonomik düşünce okuluna kadar götürülebilir.

Sosyal Piyasa Ekonomisi Fikirleri

• Sosyal piyasa ekonomisi, üretimi, işgücünü veya satışları en ince detayına kadar planlama ve yönlendirme girişimlerinden kaçınır.
• Ancak sınırlı bir ölçüde ekonomiyi etkilemek için, esnek ekonomi politikaları araçlarını kullanmak suretiyle yapılan planlamaları destekler.
• Para, kredi, ticaret, vergi, gümrük, yatırım ve sosyal politikaların yanı sıra diğer önlemleri birleştiren kapsayıcı bir ekonomi politikası ile, tüm nüfusun refahına ve ihtiyaçlarına hizmet eden bir ekonomi yaratmayı ve böylece nihai hedefini gerçekleştirmeyi amaçlar.
• “Sosyal” terimi; çoğu zaman yanlış bir şekilde sosyalizm ile karıştırılır. Bazı yönler demokratik sosyalizmden ilham almış olsa da, sosyal piyasa ekonomisi yaklaşımı, (özel mülkiyeti ve piyasaları sosyal mülkiyet ve ekonomik planlama ile değiştirmeyi amaçlayan) sosyalist fikirleri reddeder.
• Modelin “sosyal” öğesi, bunun yerine, fırsat eşitliğinin sağlanmasına ve yaşlılık, sakatlık veya işsizlik nedeniyle serbest piyasa işgücüne giremeyenlerin korunmasına yönelik desteği ifade eder.

Bazı yazarlar sosyal kapitalizm terimini kabaca sosyal piyasa ekonomisi ile aynı anlamda kullanırlar. Aynı zamanda, tipik olarak Anglo-Sakson kapitalizm modeliyle karşılaştırıldığında “Ren kapitalizmi” olarak da adlandırılır. Bazı yazarlar, bunu bir antitez olarak görmek yerine, Ren kapitalizmini, Anglo-Amerikan modelinin sosyal demokrasiyle başarılı bir sentezi olarak tanımlarlar.

Sosyal Piyasa Ekonomisi Örnekleri

Sosyal piyasa ekonomisine sahip ülkeler arasında

• Avusturya,
• Çek Cumhuriyeti,
• Almanya,
• Peru,
• Polonya
• Birleşik Krallık

bulunmaktadır.

Gerçek Performansa Dayalı Rekabet

Başka bir ifadeyle “sosyal piyasa ekonomisi”, özgür ve yetenekli bireylerin başarılarının, herkes için en yüksek düzeyde ekonomik fayda ve sosyal adalet üreten bir sisteme entegre edildiği endüstriyel ekonomi için sosyal olarak sabitlenmiş yasadır.

Bu sistem, gerçek performansa dayalı rekabet ve tekellerin kontrolü yoluyla “sosyal piyasa ekonomisinde” ifadesini bulan özgürlük ve sorumluluk tarafından yaratılır. Gerçek performansa dayalı rekabet, rekabet kuralları, adil rekabet ve fırsat eşitliği koşulları altında daha iyi performansın ödüllendirilmesini sağladığında ortaya çıkar. Piyasaya dayalı fiyatlar, tüm piyasa katılımcıları arasındaki etkileşimi düzenler.

Almanya’da Sosyal Piyasa Ekonomisi

“Sosyal” terimi, 1947’de Ahlener Programı’nın erken parti gündeminde kullanılan Hıristiyan sosyalizmine daha fazla atıfta bulunulmasını önlemek için Adenauer tarafından kullanılmıştır. Almanya’da sosyal piyasa ekonomisinin ana unsurları şunlardır:

• Sosyal piyasa, özel mülkiyet, serbest dış ticaret, mal değişimi ve serbest fiyat oluşumu gibi serbest piyasa ekonomisinin merkezi unsurlarını içerir.
• Serbest piyasa ekonomisindeki durumun aksine, devlet pasif değildir ve düzenleyici önlemleri aktif olarak uygular.
• Emeklilik sigortası, genel sağlık ve işsizlik sigortası gibi bazı unsurlar sosyal güvenlik sisteminin bir parçasıdır. Bu sigortalar, çalışan katkı payları, işveren katkı payları ve devlet sübvansiyonlarının bir kombinasyonu ile finanse edilmektedir.
• Sosyal politika hedefleri, istihdam, barınma ve eğitim politikalarının yanı sıra, gelir artışının dağılımının sosyo-politik olarak motive edilmesini içerir. Ek olarak, serbest piyasayı kısıtlayan hükümler vardır (örneğin, antitröst yasası, piyasa gücünün kötüye kullanılmasına karşı yasalar vb.). Bu unsurlar, serbest piyasa ekonomisinin ortaya çıkan sorunlarının çoğunu azaltmaya yardımcı olur.

Referanslar

• https://www.investopedia.com/articles/investing/081514/socialist-economies-how-china-cuba-and-north-korea-work.asp
• Hıristiyan Demokrat Birlik, CDU ve Sosyal Piyasa Ekonomisi: Düsseldorf Ekonomi Politikası, Tarım Politikası, Sosyal Politika ve Konut Rehberi (1949)
• https://www.socialcapitalresearch.com/social-capitalism/
• http://www.kasyp.net/fileadmin/kasyp_files/Documents/reused/Social_Market_Economy/Wrobel-_Social_market_economy_1_.pdf
• https://books.google.com.tr/books?id=Z0OAAgAAQBAJ&pg=PA74&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
• https://books.google.com.tr/books?id=e1w3JttnO9IC&pg=PA157&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
• https://www.britannica.com/topic/social-market-economy